چه کسی باید پاسخگو باشد؟ رنو یا قطعه‌سازان داخلی؟
چند سال پیش زمانی که بحث ورود لوگان (ال90) به کشور مطرح شد، همه فکر می‌کردند با قیمتی که برای این خودرو پیش‌بینی شده (6750 یورو) و با آمدن آن به بازار دیگر کسی به سراغ پیکان نخواهد رفت. پیکان هم به موزه رفت، اما خبری از تولید انبوه این خودرو نشد.
این در حالی است که اسفند سال گذشته بالاخره پس از کش و قوس‌های فراوان بر سر اصلاح قرارداد، ثبت نام از متقاضیان این خودرو آغاز و قرار شد با توجه به تکمیل نشدن ظرفیت آن در سال نخست، این خودرو به صورت قرعه‌کشی واگذار شود، ولی پس از راه‌اندازی خط تولید آن در ایران‌خودرو و پارس‌خودرو در سال گذشته، زمزمه‌های نرسیدن قطعه به خطوط و مشکل قطعه‌سازان ایرانی که پیش از این از سوی رنو تایید شده بودند به گوش می‌رسید، به طوری که عنوان شده بود سال گذشته ایران خودرو قادر به تولید هفت هزار دستگاه تندر بوده که با توجه به مشکل تأمین قطعه از سوی رنو به 3500 دستگاه کاهش یافت.
در اسفند سال گذشته که طی یک هفته 100هزار دستگاه تندر90 در شرکت‌های ایران خودرو و سایپا پیش‌فروش شد و بیش از 70 درصد آن مدل فول (E2) بود، حال واگذاری آنها با اما و اگر روبه‌رو و موجب سرگردانی ثبت‌نام کنندگان شده است؛ به طوری که با شدت گرفتن احتمال تامین نشدن قطعه، موضوع واگذاری خودروهای دیگر به جای تندر90 به متقاضیان ثبت‌نامی به میان آمد که آن هم با حرف و حدیث‌های فراوانی همراه است.
مشکل تامین قطعه برای تولید تندر90
تولید تندر90 ابتدا قرار بود از خرداد سال گذشته آغاز شود؛ اما پس از تاخیرهای انجام شده برای اصلاح قرارداد، این زمان به آذرماه موکول شد؛ پس از آن رنو اعلام کرد که این خودرو در ابتدای دی ماه وارد بازار ایران خواهد شد که با تاخیر مجدد، در نهایت مفیدی - رییس شرکت سهامی سازمان گسترش و نوسازی صنایع - اعلام کرد که این خودرو اسفند سال 85 به تولید می‌رسد. سرانجام بهمن سال گذشته خط تولید تندر90 در پارس خودرو و ایران‌خودرو افتتاح شد. پس از آن که اولین پیش فروش تندر ایران خودرو و پارس خودرو (زیر مجموعه سایپا) در اسفند ماه گذشته انجام شد، فروردین ماه امسال از سوی مدیر عامل سایپا اعلام شد که تا 17 فروردین به دلیل عدم تامین قطعه از سوی رنو پارس تاکنون فقط حدود 400 دستگاه آن در سایپا تولید شده است.
اما تا تاریخ 21 اردیبهشت ماه در ایران خودرو حدود 170 دستگاه تندر90 تولید شده بود و گفته می‌شد که تولید اصلی از نیمه دوم خرداد آغاز خواهد شد.
منطقی - مدیرعامل ایران‌خودرو - چهارم خرداد امسال عنوان کرد که "ایران خودرو با دریافت تمامی استانداردهای سخت‌گیرانه شرکت رنو فرانسه، تولید انبوه تندر90 را آغاز کرده و به مرحله‌ای از توانایی رسیده که قادر است روزانه بین 500 تا 600 دستگاه از این خودرو تولید کند. "
مشکلات مالی و گمرکی رنو برای واردات قطعه به ایران
ولی در همین اثنا بود که از طرف مسوولان رنو مشکل مالی و گمرکی برای واردات قطعه به ایران عنوان شد.
در همین حال یکی از مدیران عالی رتبه صنعت خودرو که در پروژه تندر90 فعال است، می‌گوید: " شرکت رنو مشکلاتی برای ترخیص قطعات از گمرک دارد که به تدریج برطرف خواهد شد. البته هنوز تعدادی از قطعه‌سازان داخلی به استانداردهای رنو نرسیده‌اند."
اما میرخانی رشتی - دبیر سابق انجمن خودروسازان - نوک پیکان را به سمت مسوولان وزارت صنایع نشانه گرفته و معتقد است، "برخورد وزارت صنایع با شرکت رنو زیاد جالب نبوده، به طوری که سه ماه قطعات وارداتی شرکت رنو را در گمرک نگه داشت و عنوان می‌کرد که به دلیل این که شما خودروساز نیستید، حق واردکردن قطعات به صورت CKD را ندارید، در حالی که همین کار توسط شرکت ساپکو انجام شده است."
البته پس از مشکلی که برای واردات قطعات یدکی تندر90 پیش آمد و زمزمه‌هایی مبنی بر نا آشنا بودن قطعه‌سازان داخلی با استانداردهای رنو، رییس شرکت گسترش و نوسازی صنایع ایران با بیان این‌که تاکنون مشکلات مربوط به واردات قطعات یدکی تندر90 حل شده است و فقط مقدار کمی از قطعات که تعداد آنها به 40 عدد هم نمی‌رسد، مشکلاتی دارد، اظهار امیدواری کرد که به زودی مشکلات گمرکی مربوط به قطعات وارداتی نیز حل شود.
وی در آن زمان اظهار کرد که در زمینه قطعات تولید داخل به دلیل این‌که قطعه‌سازان داخلی با استانداردهای رنو آشنایی کامل ندارند، با مشکلاتی مواجه هستیم.
این قضایا ادامه یافت، به طوری که تا به امروز فقط چیزی حدود 2 تا 3 هزار دستگاه تندر90 از طریق قرعه‌کشی به ثبت‌نام کنندگان داده شده است.
مقصر کیست؟ رنو یا قطعه‌سازان داخلی؟
از سوی دیگر درباره تاخیر در پروژه تندر90 اظهارنظرهای کمابیش متفاوتی عنوان می‌شود. در این میان عده‌ای شرکت رنو را عامل تاخیر در رساندن قطعه به خودروسازان می‌دانند و عده‌ای دیگر مشکل را بر گردن خودروسازان داخلی می‌اندازند.
غیر از مدیر عامل سایپا که رنو را در خصوص تاخیر در تولید تندر90 به دلیل عدم تامین قطعه مقصر می‌شناسد، نجفی‌منش - دبیر انجمن قطعه‌سازان خودرو - دلیل تاخیر پروژه را وجود مشکلات فنی سه قطعه‌ساز داخلی این خودرو عنوان کرد.
وی مشکل اصلی قطعه‌سازان تندر90 را مسایل مالی دانسته و یادآور شده که "در حال حاضر مشکلات مالی آنها بسیار حاد شده است؛ به طوری که سال گذشته قرار بود 1135 میلیارد تومان از طریق طرح‌های زودبازده به شرکت‌های ساپکو، سازه‌گستر و مگاموتور وام داده شود که در این میان آنها هم تعهد کردند که پول قطعه‌سازان را 15 روزه تحویل دهند، اما این طرح عملیاتی نشد."
البته عده‌ای نیز تاخیر در سرمایه‌گذاری به موقع در پروژه را دلیل تاخیر آن عنوان کرده‌اند؛ به طوری که کاتوزیان - نایب رییس کمیسیون صنایع و معادن مجلس - یکی از دلایل متوقف شدن تولید تندر90 را به موقع انجام نشدن سرمایه‌گذاری در بخش قطعه‌سازی دانسته که به محدودیت‌های سیستم بانکی کشور بر می‌گردد.
اما گروهی دیگر اعتراضات به اصلاح قرارداد را موجب ترس سرمایه‌گذاران و عدم سرمایه‌گذاری به موقع در این پروژه می‌دانند که در این میان دبیرسابق انجمن خودروسازان درخصوص تاخیرهای به وجود آمده در پروژه تندر90 می‌گوید: "بعد از تفاهم‌نامه‌ای که در مجلس به امضا رسید و قرارداد با شرکت رنو اصلاح شد، باز هم تا مدتی نایب رئیس کمیسیون صنایع و وزیر سابق صنایع و معادن روی این مساله اعتراض داشتند و همین اعتراضات باعث شد که سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی دچار ترس شوند. البته تبعات تاخیر در سرمایه‌گذاری هم این بود که پروژه سر موقع به انجام نرسد."
البته برخی مسوولان که رنو را عامل تاخیر می‌دانند، در این میان خواستار پاسخ گویی این شرکت در باره جریانات تاخیر پروژه تندر90 شده‌اند، ولی به گفته بعضی خودروسازان داخلی، مشکل در تامین قطعات خارجی تندر90 نیست. این در حالی است که به گفته کاتوزیان، "ایراد دیگر به پروژه تندر90 برآورد اشتباهی بود که شرکت رنوپارس از موضوع تامین قطعات داشت، به این صورت که خودش وارد بحث تامین قطعات شد و به دلیل برآورد اشتباه نتوانست بخشی از قطعاتی را که باید از خارج وارد می‌کرد، تامین کند."
احمد بزرگیان - عضو کمیسیون صنایع مجلس - نیز در این باره اظهار کرده که "با توجه به وضعیتی که رنوپارس و به خصوص شرکت رنو ایجاد کرده است، یعنی اقلام مورد نیاز را به موقع ارسال نکرده و هم‌چنین از تولیدکنندگان داخلی استفاده نمی‌کند، معتقدیم که در جریان تولید این خودرو کوتاهی‌هایی صورت گرفته است."
تاثیر اعلام کاهش همکاری رنو با ایران بر پروژه
البته در خصوص تاخیر پروژه با اعلام کاهش همکاری رنو با ایران که چندی پیش از سوی دولت فرانسه عنوان شد، موضوع تولید تندر90 بیشتر مورد توجه قرار گرفت.
در این باره منطقی در خصوص تاثیر این ادعا بر روابط اخیر رنو با ایران بر روی پروژه تندر به ایسنا گفت: "مشکل تندر 90 ربطی به این مساله ندارد و در واقع یک سری قطعه باید از خارج وارد می‌شد که انجام شده است، ولی در خصوص سهم 47 درصدی که قطعه‌سازان داخلی باید آن را تولید می‌کردند، بعضی از آنها نتوانستند به تعهداتشان عمل کنند که به زودی این مشکل حل می‌شود. "
ادعای انتخاب سفارشی قطعه‌سازان از سوی رنو
اما این ادعا که انتخاب بعضی از قطعه‌سازان تندر90 بر اساس فشارهای بیرونی صورت گرفته نیز با توجه به این که انتخاب قطعه‌سازان بر عهده شرکت رنو پارس بوده، مطرح شد.
در این راستا نایب رییس کمیسیون صنایع درباره‌ی توقف خط تولید تندر90، مدعی شده که "انتخاب قطعه‌سازان در شرکت رنوپارس در بیشتر موارد بر اساس لابی‌ها و موضوعات سیاسی پیرامون قرارداد و توصیه‌های برخی جریانات صورت گرفت و این امر از موارد اشکال آن بود. "
اما وی در خصوص تولید قطعات بی کیفیت، رنو را در این میان مقصر می‌داند و معتقد است که "در انتخاب قطعه‌سازان، شرکت رنو پارس و بیشتر شرکت رنو بر مبنای استانداردهای موجود در صنعت خودرو عمل نکردند و انتخاب قطعه‌سازان بیشتر بر اساس لابی‌ها و برخی جریانات موثر صورت می‌گرفت؛ بنابراین بعضی از قطعه‌سازانی که انتخاب کردند قطعه‌سازان با کیفیتی نبودند."
گفتنی است، سال گذشته قرار بود 30 هزار دستگاه تندر90 در داخل تولید شود و طی سه سال به 250هزار دستگاه برسد. امسال نیز پیش بینی شده بود که 150هزار دستگاه تندر در ایران خودرو و سایپا به تولید برسد، ولی با روند موجود محقق شدن چنین رقمی بعید به نظر می‌رسد، به طوری که به گفته دبیر انجمن قطعه‌سازان خودرو هفته گذشته برنامه‌ریزی برای تولید 600 دستگاه تندر90 شده بود که با توجه به مسائل یاد شده حدود 400 خودرو به تولید رسید و پیش‌بینی تولید برای پایان سال حدود 64 هزار دستگاه تندر90 است.
مصرف‌کننده؛ خسران دیده واقعی
به هر حال در داستان دنباله‌دار تندر90 با توجه به فضای تبلیغاتی ایجاد شده در کشور در سال‌های گذشته درخصوص این خودرو و به عبارت دیگر تشنه نگه داشتن بازار برای جلب هرچه بیشتر مشتری ایرانی، اکنون خسران دیده واقعی ثبت‌نام کنندگانی هستند که بیش از شش ماه سرمایه چند میلیونی خود را برای تصاحب این خودرو خوابانده‌اند. به عقیده کارشناسان بروز چنین اتفاقاتی نمی‌تواند برای شرکتی همانند رنو که داعیه جهانی بودن دارد، کارنامه قابل قبولی باشد و هر چند که مشکل به‌وجود آمده به چند قطعه‌ساز داخلی منتسب شده است، ولی باید توجه داشت که این قطعه‌سازان از سوی رنو با حساسیت و وسواس خاصی برای پیوستن به زنجیره جهانی این شرکت انتخاب شده بودند و بنابراین رنو نیز باید جوابگوی اتفاق به‌وجود آمده باشد.
موضوع تاخیر در اجرای تندر90 و پیش کشیده شدن خودرو جایگزین در این روزها آن چنان داغ است که به گفته فعالان صنعت خودرو که مشخص نیست کی مشکل تولید انبوه این خودرو حل شود بهتر است که فعلا خودروسازان به متقاضیانی که ثبت نام کرده اند خودرو جایگزین تحویل دهند!